Κώστας Καββαθάς (Εν λευκώ και Αντίλογος)
MΠOPEI να φταίει ο χρόνος, που κάνει τους ανθρώπους να κοιτούν πιο πολύ πίσω, αλλά αισθάνομαι πως, όπως όλα τα πράγματα στη ζωή (τι αφόρητη κοινοτoπία!), ο δρόμος που άρχισε να φτιάχνεται στις αρχές του ’60, στρώθηκε άσφαλτο το ’70 και πήρε τη σημερινή του μορφή το ’90 πλησιάζει στο τέλος του. Όχι στο φυσικό, μια και, σε πείσμα του χρόνου, διαθέτω μεγάλα αποθέματα δύναμης και σχεδόν χαλύβδινη υγεία, αλλά στο τέλος των ιδεοληψιών που αφορούσαν στο αυτοκίνητο και στον κόσμο του. Θυμάμαι τα ανέμελα χρόνια της δεκαετίας του ’60, τότε που έκπληκτοι ανακαλύπταμε, στις βιτρίνες της Λ. Συγγρού, το Αυτοκίνητο. Το μέσο που θα μας έπαιρνε απ’ την ανέχεια των πέτρινων χρόνων που ακολούθησαν το B΄ Π.Π. και τον Εμφύλιο και θα μας πήγαινε στους θαυμαστούς καινούργιους κόσμους των «ξένων» περιοδικών που αγοράζαμε στο Μοναστηράκι. Ο χώρος, ο χρόνος και η περίοδος που διανύω δεν επιτρέπουν να περιγράψω τι νιώθαμε όταν βλέπαμε τα νέα μοντέλα, όταν πηγαίναμε με τα πόδια από την Κάτω Κηφισιά στο Τατόι για να παρακολουθήσουμε τους αγώνες ταχύτητας ή όταν ξενυχτούσαμε στη Πάρνηθα και στη Ριτσώνα για την ανάβαση. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως οι εικόνες, οι μυρουδιές και τα συναισθήματα που ένιωσα ζώντας κοντά και μέσα στο Αυτοκίνητο από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 έως και το τέλος της δεκαετίας του ’80 δε θα ξανάρθουν ποτέ. Η ανεμελιά είναι (ευτυχώς) ιδιότητα της νιότης και της άγνοιας, γιατί λίγοι μπορούσαν να προβλέψουν ότι το μέσο που πρόσφερε ελευθερία (και σε κάποιες χώρες ίσως ακόμα προσφέρει) θα έφτανε στο σημείο να μεταβληθεί σε δυνάστη με περισσότερους από έναν τρόπους. Δεν πιστεύω να υπάρχει έστω ένας αναγνώστης που να μη συμφωνεί ότι, σε πολλά σημεία του πλανήτη, η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Η εικόνα της 24ης Νοεμβρίου 2005, όπου μια πόλη σχεδόν τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων (η Αθήνα) τέθηκε σε ομηρία από το μεγαλύτερο ποτάμι λαμαρίνας στην ιστορία δεν ξεχνιέται. Αν κάποιοι επιμένουν να το αποκαλούν «ελευθερία», τότε συγγνώμη, αλλά κάποιος που συνέβαλε στην εξάπλωσή του, διαφωνεί. Κάτι πρέπει να κάνουμε, διαφορετικά το μέσο θα ακυρώσει το σκοπό! Το «απόλυτο μέσο ελευθερίας» θα μεταβληθεί σε απόλυτο δυνάστη και αυτό κανείς δεν το θέλει.
Πώς μπορούν οι λίγοι να αντιστρέψουν το ρεύμα; Μπορούν, αν, επιτέλους, εκείνοι που αποφασίζουν διαβάσουν ή ακούσουν όσα προτείνουμε τα τελευταία 30 χρόνια: τη χρήση μικρών, «καθαρών» οχημάτων πόλης που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται από ανθρώπους που έχουν τις απαραίτητες γνώσεις, που σέβονται το περιβάλλον και, το κυριότερο, δε βλέπουν τα πράγματα μέσα από τα μυωπικά γυαλιά όσων απαιτούν τον «εξοστρακισμό των γιωταχί από το κέντρο της πόλης». Ανθρώπους που καταλαβαίνουν τις εποχές και είναι σε θέση να συνδυάσουν τα ΜΜΜ με τα «ιδιωτικά». Δεν ξέρω πόσες προτάσεις υπέβαλα σε πόσα κουστούμια ώστε οι δήμοι της χώρας να ξεκινήσουν (στις αρχές της δεκαετίας του ’90) προγράμματα που θα έθεταν τις βάσεις για τη χρήση μικρών, ηλεκτρικών ή υβριδικών, οχημάτων. Οχημάτων που θα φτιάχνονταν με «ταπεινά» υλικά, θα ανήκαν στους δήμους και θα νοικιάζονταν στους πολίτες που θα ήθελαν να «κατέβουν» στο κέντρο. Όσο τα είδατε εσείς, άλλο τόσο εγώ. Η εξήγηση; Τα συμφέροντα που εμπόδισαν τους υπευθύνους να πάρουν τις πολιτικές αποφάσεις που θα βοηθούσαν να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν στην Ελλάδα. Όμως, οι αναφορές ενός παλαιού στα «ίδια και τα ίδια» κουράζουν. Γι’ αυτό ισχυρίζομαι ότι η εποχή μου (κι εγώ;) πέρασε. Όπως είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω τις τρεις ώρες της απόλυτης ακινησίας, μπήκαμε με τα (εθνικά) τσαρούχια στην εποχή που πρόοδος σημαίνει να είσαι αιχμάλωτος της επιθυμίας για ελευθερία! Τι μάγκας και εθνικά υπερήφανος λαός είμαστε, αν δεν πνιγούμε στη λαμαρίνα, αν δε γεμίσουμε την ατμόσφαιρα δηλητήρια και αν δε σκοτωθούμε τρακάροντας σε τοίχους, κολόνες ή μετωπικά; Με τις προτάσεις του όποιου «Καββαθά» θα ασχοληθούν οι κύριοι υπουργοί; Ακόμα και ο αγώνας «Ολυμπία στο Πεκίνο» πήγε άπατος. Πέρασαν μήνες από την ημέρα που με κάλεσε ο Πρωθυπουργός και ακόμα περιμένω να μου μιλήσουν οι υπουργοί στους οποίους ανέθεσε την «υλοποίηση» της πρότασης. Ίσως μετά την επίσκεψή του στο Πεκίνο να έχουμε νέα!
Ίδια και χειρότερα στους αγώνες. Ένα άθλημα που παρακολουθούσαν δεκάδες χιλιάδες θεατές απαξιώθηκε, περιθωριοποιήθηκε και, λόγω έλλειψης οργανωμένου χώρου, όπως είναι η περίφημη πλέον «πίστα», κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Ούτε ένας νέος άνθρωπος δεν ασχολείται με τη σχεδίαση και την κατασκευή οχημάτων ή δικύκλων, όπως κάνουν εκατοντάδες σε άλλες χώρες. Τα ράλλυ περιορίστηκαν στις πίσω σελίδες των περιοδικών, οι αγώνες ταχύτητας «πέθαναν» και μόνο οι αναβάσεις δείχνουν, ακόμα, κάποια σημάδια ζωής. Και οι 60.000 θεατές που παρακολούθησαν τη σούπερ ειδική στο Ολυμπιακό Στάδιο; Δεν είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι ο κόσμος ακόμα ενδιαφέρεται; Είναι, αλλά το ενδιαφέρον θα μείνει εκεί, αν η Πολιτεία δε συμβάλει αποφασιστικά στη διάδοση του σπορ. Οι πληροφορίες λένε ότι δεν αποκλείεται σχετικά σύντομα κάτι να γίνει με την «πίστα». Όχι στο Ελληνικό (πουλήθηκε στους εργολάβους και τους ισχυρούς του χρήματος) αλλά σε περιοχή που πρότεινα πριν έξι μήνες και που όλοι τώρα λένε πως είναι δική τους... ιδέα. Ας είναι όποιου θέλει, αρκεί να γίνει και τα μάτια μου να δουν αγώνα με «ελληνικά» αγωνιστικά.
Τελειώνοντας το πρώτο editorial του χρόνου, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους για τη συμπαράσταση στους 4Τ, στους συνεργάτες και σ’ εμένα και να επαναλάβω την υπόσχεση που έδωσα στο πρώτο «Εν Λευκώ»: οι 4ΤΡΟΧΟΙ είναι «κάστρο» που φτιάχτηκε για να φυλάξει εμάς και τους αναγνώστες από επιθέσεις βαρβάρων και έτσι θα μείνει μέχρι το τέλος.
Η κρατική διαφήμιση και οι 4ΤΡΟΧΟΙ
Μάταια έψαχνα να βρω το περιοδικό που κάθε μήνα αγοράζεται από 35.000-40.000 Έλληνες και διαβάζεται από 368.000 (δείτε στοιχεία έρευνας Bari στο προηγούμενο τεύχος) στον κατάλογο των εντύπων που πήραν πέρυσι κρατική διαφήμιση το 2005. Και, για μια ακόμα φορά, αναρωτήθηκα ποιο τιμημένο λάθος κάνουμε και οι υπεύθυνοι για τον καταμερισμό προσποιούνται ότι δεν υπάρχουμε. Η απάντηση είναι απλή: δε βγάζουμε εφημερίδα που να πουλάει 870 φύλλα και δεν είμαστε κολλητοί με την εξουσία! Αν τους απειλούσαμε με «αποκαλύψεις», όπως οι άλλοι, θα είχαμε «το κατιτίς μας».
Τριάντα έξι χρόνια μετά το άνοιγμα του δρόμου, με το τέλος της ενεργού δράσης ενόψει (και λόγω ηλικίας), θέλω να πω όχι μόνο πως κουράστηκα, αλλά ότι ο δρόμος οδήγησε σε αδιέξοδο και αυτό «δε λέει». Είχα την ελπίδα ότι η προσφορά του περιοδικού (και η δική μου;) θα κέντριζε, έστω, το ενδιαφέρον εκείνων που απονέμουν τα Βραβεία Κοινωνικής Προσφοράς, αλλά και εκεί έπεσα έξω.
Θα ρωτήσετε τι απέμεινε μετά τη 40χρονη πορεία στο δρόμο που άνοιξε στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Ένα και μοναδικό! Ότι, σωστά ή λαθεμένα, αργά ή γρήγορα, με καλά ή μέτρια «αυτοκίνητα», τον διάβηκα My Way. Και, αν οι νεότεροι αναγνώστες δεν μπορούν να «μεταφράσουν» τη γλώσσα που χρησιμοποιώ ή δεν έχουν διαβάσει για το πώς ήταν εκείνα τα χρόνια, ελπίζω πως το κείμενο που ακολουθεί θα τους δώσει μια αίσθηση του δικού μου τρόπου (my way) για οτιδήποτε κι αν αξίζει..._ Κ. Κ.
Περισσότερο «Εν Λευκώ» στη σελίδα.....
Μ’ αρέσει...
Επειδή είναι γιορτές και το κλίμα ελαφραίνει, είπα να κάνω μια -όχι πλήρη- αναφορά στα πράγματα που μου αρέσουν και σιχαίνομαι, για να δω αν... συμφωνούμε!
Μ’ αρέσει... Να βγάζω το περιοδικό που φτιάξαμε για να παρουσιάσουμε την ομορφιά της αυτοκίνησης, την τεχνολογία των αγώνων, αλλά και για να πολεμήσουμε την άγνοια και την κοινωνική χυδαιότητα.
Να οδηγώ καλά αυτοκίνητα, ιδιαίτερα το ένα και μοναδικό που κατέχω (μια παλιά Lancia Integrale Deltona), σε διαδρομές όπως είναι η Πάρνηθα, ο (παλιός) Μπράλος, η Σπάρτη-Καλαμάτα, η Λεωνίδιο-Τρίπολη, η Πύργος-Ολυμπία, ο γύρος του Πηλίου και, γενικά, σε κάθε δρόμο όπου δεν «ισιώνει» πουθενά, όπου η μια στροφή διαδέχεται την άλλη και από τη μια είναι το βουνό και από την άλλη μια χαράδρα.
Μ’ αρέσουν τα Focus RS, τα Subaru WRX, οι Porsche Carrera, οι Ferrari F430 και, γενικά, όσα έχουν φτιαχτεί από ανθρώπους που, σε πείσμα των ποταμών λαμαρίνας, εξακολουθούν να συγκινούνται με το αίσθημα της ελευθερίας που (ακόμα) προσφέρει η οδήγηση.
Η ώχρα των φθινοπωρινών φύλλων στις ορεινές διαδρομές, η οδήγηση στη βροχή. Το κατέβασμα της Φτέρης, η διαδρομή από την Τρίπολη στην Πάτρα. Το Πόρτο Λάγο το χειμώνα, το ανάγλυφο από το Κιλκίς στην Αξιούπολη, το Δέλτα του Έβρου. Η γέφυρα του τρένου (που πέρασα πατώντας από ξύλο σε ξύλο το χειμώνα του ’63, με τον αέρα να φυσάει μανιασμένα και το ποτάμι να κυλάει άγριο 20 μέτρα κάτω απ’ τα πόδια μου). Η Βάλια Κάλντα. Το ταξίδι των 3.000 χιλιομέτρων με αυτοκίνητο στη Σαχάρα. Οι μοτοσικλέτες εντούρο και οι διαδρομές σε δασικούς δρόμους. Οι θλίψη των άδειων δρόμων και των κλειστών παραθύρων τα μεσημέρια του καλοκαιριού. Οι μυρουδιές του κάμπου. Τα παλιά Ράλλυ Ακρόπολις. Οι ειδικές διαδρομές με Renault 8 Gordini και NSU TTS στα Λαγκάδια, στον Πολύγυρο, στον «Ταρζάν», στη Μακρακώμη και στα 3-5 Πηγάδια. Η μουσική. Η Νίνα Σιμόν, η Αμάλια Ροντρίγκες, η Μαρία Κάλας, η Έλα Φιτζέραλντ, ο Νατ «Κινγκ» Κόουλ, οι Rolling Stonesκαι οι (παλιοί) Guns ’n’ Roses, The Man in Black, ο Λέοναρντ Κοέν, ο Τομ Γουέιτς. Η Χαρούλα Αλεξίου,η Μαριάν Φέιθφουλ, οι «Κατσιμιχαίοι», ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας. Ο Γκαρσία Μάρκες, τα «100 Χρόνια Μοναξιάς» και «Οι Θλιμμένες Πουτάνες της Zωής μου». Ο Θερβάντες και ο Χέμινγκγουεϊ. Τα βιβλία που διάβασα, από το «Κάστρο» του Κρόνινγκ έως το «Απ’ τη Γη στη Σελήνη» και το «20.000 Λεύγες υπό τη Θάλασσα». Ο Κάπτεν Νέμο και τα «Κλασικά Εικονογραφημένα». Ο «Ντετέκτιβ Χ», η «Σκιά» και ο «Μικρός Ήρως». Τα κείμενα της Μαλβίνας Κάραλη και του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου. Τα σκίτσα και τα κείμενα του Στάθη. Το «ανάποδο» χιούμορ του Καϊτατζή.
Ο ήχος που κάνει το φως του ήλιου όταν «χτυπάει» στους βράχους στις παραλίες των νησιών του βόρειου Αιγαίου. Οι βυθοί και οι σπηλιές της Σκύρου, της Σκοπέλου και της Αλοννήσου. Η μύλος της κυρίας ¶ννας. Τα βράχια στον ¶γιο Ερμόλαο. Η Zambutan Expedition με τους φίλους και τις φίλες μιας άλλης ζωής. Οι καταιγίδες. Το ψαροτούφεκο. Το καρτέρι της συναγρίδας. Οι υποβρύχιες εξερευνήσεις. Η δυτική Κρήτη. Η Ελαφόνησος. Οι Δροσουλίτες. Τα ανάκτορα της Κνωσού. Οι Μυκήνες. Το κράτος του καλού βασιλιά Νέστορα. Η Γραμμική Β. Η Μάνη. Τα βουνά της Σικελίας. Ο αγώνας του Tάργκα Φλόριο. Η Μοχάβι. Το Γκραν Κάνιον. Η Αλάσκα. Ο ποταμός Γιουκόν. Οι φυτείες καλαμποκιού στην Αϊόβα. Ο Μισισιπής. Ο ήχος του Μανχάταν τη νύχτα (και τη μέρα), όπως φτάνει στον 25ο όροφο ενός ουρανοξύστη.
Η γειτονιά μου τη δεκαετία του ’40. Η αναμνήσεις της δεκαετίας του ’40. Η γεύση του χαρουπιού και της μπομπότας. To 2ο Γυμνάσιο. Το «Silver House» στη Γλυφάδα. Ένας μαύρος Σκαραβαίος. Το «flat» στο Tσέλσι. Το London School of Arts το 1958. Οι πρώτες «9 Μούσες». Οι μπουάτ. Ο Σαββόπουλος. Το «Τάκη 13». Οι εντιμότατοι (παρόντες και απόντες) φίλοι μου Φοίβος Μητρόπουλος, Γιώργος Σμυρλής, Τάκης Τσολάκος, Ανδρέας Δάνος, Στρατής Ζαχαριάδης, Τάκης Παναγιωτόπουλος, Έρση Δρίνη και οι λοιποί του ’60 εκδρομείς. Το σπίτι που έφτιαξα (και πούλησα) στη Σκύρο και ό,τι αυτό μου θυμίζει. Ο Μύλος της κυρίας ¶ννας. Η εικόνα της Σοφίας.
Το Αεραθλητικό Κέντρο Τρίπολης. Το πρώτο solo. Η πτήση με οποιοδήποτε αεροπλάνο εκτός από εκείνα των αερογραμμών, με εξαίρεση το Concorde. Τα ελικόπτερα. Οι προσγειώσεις σε βραχονησίδες, παραλίες και κορυφές όπου «δεν έχει πατήσει ανθρώπινο πόδι». Το Κέντρο Εκπαίδευσης Αστροναυτών «Γιούρι Γκαγκάριν» στη βάση Ζουκόφσκι. Η πτήση στα 87.000 πόδια, στα όρια του διαστήματος. Τα 2,4 Mαχ με Mirage 2000 και Mig-25. Τα 9 g στο πίσω κάθισμα του F16. Ο ελιγμός cobra με Sukhoi 30. To zero speed με F4 Phantom.
Η δημοσιογραφία. Το εξωτερικό δελτίο. Η Ελένη Βλάχου. Ο Τάκης Λαμπρίας. Τα ξενύχτια στις εφημερίδες. Η μυρουδιά της λινοτυπίας. Τα ξημερώματα της Κυριακής στο Σύνταγμα και στην Ομόνοια. Η φωτοσύνθεση. Τα floppy disks. Το Macintosh Plus. Ο Jonathan Livingston Seagull. Ο γλάρος Fletcher. Ο Γιώργος Γραμματικάκης και η Κόμη της Βερενίκης. Ο Γιώργος Μανουσάκης, η ζωγραφική του και το πάθος του για τον αερομοντελισμό. Ο Kάπτεν Nέμο στο βιβλίο του Ι. Βερν «20.000 Λεύγες υπό τη Θάλασσα». Το «Από τη Γη στη Σελήνη». Η Εγκυκλοπαίδεια του Ηλίου. Οι γονείς μου. Οι άνθρωποι που μου συμπαραστάθηκαν -και συμπαρίστανται- σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής μου. Οι παλιοί συνάδελφοι.
Ο Τσακ Γίγκερ. Ο Γιούρι Γκαγκάριν. Ο Τζον Γκλεν. Ο Νιλ ¶ρμστρονγκ. Η δουλειά μου. Αυτή η σελίδα που, για 36 ολόκληρα χρόνια, μου επιτρέπει να σας «μιλάω» κάθε 1η του μήνα. Ευτυχισμένο το 2006, καλοί, παλιοί και νέοι μου φίλοι.
Δε μ’ αρέσει
Ο τρόπος που οδηγεί, μιλάει στο κινητό και καπνίζει το πούρο του ο Nεοέλληνας μαλάκας. Το διπλοπαρκάρισμα ενός Hummer στο «Deals». Η κοινωνική και οικονομική χυδαιότητα που εκφράζει η πράξη. Η εικόνα του επιτυχημένου στο τιμόνι «φτιαγμένης» SLK. Ο ταξιτζής που «κοκαλώνει» για να πάρει πελάτη, αδιαφορώντας αν πίσω έρχεται μοτοσικλέτα. Οι τύποι που «χώνονται» μπροστά σου στο φανάρι. Όσοι διπλοπαρκάρουν «για ένα λεπτάκι». Τα ανθρωποειδή που σκοτώνουν ζώα. Τα ίδια που δεν αλλάζουν καταλύτες. Τα αυτοκίνητα-σύμβολα και τα «νούμερα» που τα οδηγούν. Οι νεόπλουτοι με τα γρήγορα αυτοκίνητα που δεν ξέρουν να οδηγούν. Οι οδηγοί που δεν κοιτάνε πίσω, σταματάνε σε στροφές ή «σέρνονται» στην αριστερή λωρίδα. Όσοι «κοιμούνται» στα φανάρια. Οι εθνικές οδοί Κορίνθου-Πατρών και Κορίνθου-Τρίπολης. Τα ράκη που κάνουν «καριέρα» στα reality. Οι κοσμικοί του κεντρικού τετραγώνου. Οι κοσμικοί τύποι (και τύπισσες) που θυμίζουν τσιτωμένους (από το face lifting) πορνοστάρ. Η Ελλάδα των επιφανών μεταπρατών. Οι οδηγοί θηριωδών 4x4, αλλά και Porsche Carrera, που δε ξέρουν τι είναι και πώς λειτουργεί το... Tiptronic. Όσοι ρίχνουν αποτσίγαρα και σκουπίδια στο δρόμο. Όσοι ρυπαίνουν.
Τα «πανωσηκώματα». Οι δήθεν. Οι τιμές των προϊόντων στην Αθήνα, που είναι μεγαλύτερες απ’ ό,τι στο Μανχάταν. Οι ίδιες στα σικάτα ρεστοράν, που είναι μεγαλύτερες απ’ ό,τι στο Παρίσι. Η σνομπαρία των επωνύμων. Οι απατεώνες, οι λωποδύτες και τα λαμόγια. Τα πιράνχας. Εκείνοι που τρέφονται με ανθρώπινη σάρκα. Που «πουλάνε» τους ευεργέτες τους - αν και, όπως λένε, ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος.
Ο αναγνώστης δε θα αισθανθεί καλύτερα ή χειρότερα, αν μάθει τι αρέσει και τι όχι στο γράφοντα. Το μόνο που, ίσως, θα κάνει είναι να μοιραστεί τη μοναξιά του. Καλή χρονιά._ Κ. Κ.